Beslenme alışkanlıklarının yanı sıra, gerçek açlık ile duygusal açlık arasındaki farkı anlayabilmek de önemli bir yer tutuyor. Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri’nden Uzm. Dyt. ve Uzm. Klinik Psikolog Merve Öz, bu konuda önemli açıklamalarda bulundu. Öz, duygusal açlığın, kilo alımını tetikleyebileceğini belirterek, duygusal yeme alışkanlıkları ile baş etmenin sağlıklı bir yaşam tarzı için kritik olduğunu vurguladı.
Duygusal ve Fiziksel Açlık Arasındaki İnce Çizgi
Duygusal açlık, fiziksel açlıkla karıştırılabilen ve kişinin duygusal durumları nedeniyle yemek yeme isteği duyduğu bir durumdur. Bu, genellikle stres, yalnızlık, sıkıntı veya depresyon gibi olumsuz duyguların etkisiyle ortaya çıkar. Ancak, mutluluk, neşe ve huzur gibi olumlu duygular da duygusal açlığa yol açabilir. Uzm. Dyt. Uzm. Klinik Psikolog Merve Öz, "Duygusal açlık, gerçek açlık hissinden farklıdır ve daha çok duygusal boşluğu doldurmak amacıyla yemek yenir. Bu durum, bireyin kilo almasına neden olabilecek bir alışkanlık haline gelebilir" diyerek, bu durumun uzun vadede sağlığı olumsuz etkileyebileceğine dikkat çekti.
Duygusal Açlıkla Baş Etmek İçin Bilinçli Farkındalık
Duygusal açlıkla başa çıkabilmek için öncelikle bunun farkına varmak gerekir. Merve Öz, “Yeni yemek yediğiniz halde hala yemek arayışında iseniz, bu bir duygusal açlık belirtisi olabilir. Kendinize ‘Gerçekten aç mıyım?’ diye sormak, bu farkındalığı geliştirmek adına ilk adımdır” şeklinde açıklamada bulundu. Ayrıca, stresli bir günün ardından çikolata ya da tatlı arayışı gibi durumlar, duygusal açlık ile ilişkilidir. Yine, iş yerinde stresli anlarda çekmecede abur cubur yeme alışkanlığı ya da televizyon karşısında sıkça yemek yeme gibi davranışlar, duygusal yemenin örneklerindendir. Öz, bu tür alışkanlıkların da fark edilmesi gerektiğini belirtti.
Duygusal Yeme Sorunu ve Hazzın Etkisi
Duygusal açlık yaşayan bireyler, genellikle önceki deneyimlerinden elde ettikleri hazzı tekrar yaşama amacıyla yemeğe yönelirler. Merve Öz, "Örneğin, bir televizyon programını izlerken yediğiniz cips, o anki ruh halinizi bir şekilde iyileştirmiştir ve aynı yiyeceği, aynı duygusal tepkiyi almak için tekrar yeme eğiliminde olabilirsiniz" dedi. Ancak, her zaman aynı yiyeceğin aynı hazzı sağlamayabileceğine dikkat çeken Öz, "Bazen izlediğiniz film, mekan, hava ve yanınızdaki insanlar gibi pek çok etken, yiyeceğin sağladığı hazzı değiştirebilir" diye ekledi.
Duygusal Yeme Problemiyle Başa Çıkmanın Yolları
Duygusal açlıkla başa çıkmanın en etkili yollarından biri, bu durumu tanımaktır. Öz, stresli anlarda yemek yerine yapılacak alternatif aktiviteler belirlemenin önemli olduğuna vurgu yaptı. Bu aktiviteler arasında kitap okumak, müzik dinlemek, dans etmek, yürüyüş yapmak, sevdiğiniz birisiyle vakit geçirmek gibi birçok seçenek bulunmaktadır. Öz, bu aktivitelerin dopamin salgılarak, yeme isteğini bastırabileceğini belirtti. Ayrıca, “Yemek yeme isteği devam ediyorsa, bu durumda yemek yemeden önce birkaç önemli noktayı göz önünde bulundurmalısınız” diyerek, yavaş yemek yeme ve doygunluğu artırmak için yemeklerin 20 dakikadan uzun sürede yenmesi gerektiğine dikkat çekti.
Fiziksel ve Duygusal Açlık Arasındaki Farkı Anlamak
Fiziksel açlık, bedensel ihtiyaçlardan doğan bir durumdur ve karın guruldaması, halsizlik, gözlerin kararması gibi fiziksel belirtilerle kendini gösterir. Duygusal açlık ise, genellikle stresli, yalnız ya da mutsuz hissedilen bir anda ortaya çıkar ve kişinin yemek yiyerek bu duygusal boşluğu doldurma isteği ile ilişkilidir. Merve Öz, "Fiziksel açlık ile duygusal açlık arasındaki farkı ayırt etmek, sağlıklı yeme alışkanlıkları geliştirmek ve duygusal dengemizi korumak için önemlidir" dedi.
Duygusal Açlıkla Başa Çıkmanın Adımları
- Kendi Duygusal Durumunuzu Değerlendirin: Eğer yemek yeme isteğiniz stres, sıkıntı veya yalnızlık gibi duygusal bir boşluğu doldurma çabasıysa, bu bir duygusal açlık olabilir. Kendinize, ‘Gerçekten aç mıyım?’ diye sorarak bu durumu tanıyın.
- Alternatif Aktiviteler Edinin: Yemek yerine başka aktivitelerle ilgilenmek, duygusal açlıkla baş etmenin etkili bir yoludur. Örneğin, bir yürüyüşe çıkmak, kitap okumak ya da sevdiğiniz birisiyle sohbet etmek gibi aktiviteler yemek isteğinizi azaltabilir.
- Yavaş Yiyin ve Farkında Olun: Yemek yediğinizde, ne yediğinize ve ne kadar yediğinize dikkat edin. Yavaş yemek, doygunluk hissinizi artırarak fazla kalori alımını engelleyebilir.
- Duygusal Yeme Sorununuzu Çözün: Duygusal yeme alışkanlıklarınız devam ediyorsa, bir psikoterapist yardımı alarak duygusal açlığın altında yatan nedenleri araştırmak faydalı olacaktır.
