Buna göre, 2023 yılında KOBİ'ler, Türkiye'deki toplam girişim sayısının yüzde 99,7'sini oluşturdu.
KOBİ'lerin ülke ekonomisi üzerindeki etkisi oldukça büyük; bu işletmeler, toplam istihdamın yüzde 70,5'ini sağlarken, personel maliyetlerinin yüzde 47,9'unu, cironun yüzde 47,4'ünü, üretim değerinin ise yüzde 41,6'sını oluşturdu. Ayrıca, KOBİ'ler faktör maliyetiyle katma değerin yüzde 40,1'ini üstlendi.
Sektörel bazda KOBİ'lerin faaliyet alanları da çeşitlenmiş durumda. 2023 yılında KOBİ'lerin yüzde 36,1’i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtları ve motosikletlerin onarımı sektöründe faaliyet gösterdi. Diğer büyük sektörler arasında ulaştırma ve depolama sektörü yüzde 15,2’lik bir pay ile ikinci sırada yer alırken, imalat sanayi ise yüzde 12,3’lük bir pay aldı. Özellikle toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtları ve motosikletlerin onarımı sektöründe KOBİ'lerin istihdamı, toplam KOBİ istihdamının yüzde 26,5’ini, personel maliyeti ise yüzde 22,9’unu oluşturdu. Bu sektördeki KOBİ'lerin cirosu, toplam KOBİ'ler cirosunun yüzde 53,2'sini oluşturdu. Ayrıca, bu sektörde üretim değeri yüzde 15,6, faktör maliyetiyle katma değer ise yüzde 24,8 oranında gerçekleşti.
KOBİ'lerde Çalışan Başına Maliyet ve Katma Değer Artışı
KOBİ'lerde çalışan başına ortalama personel maliyeti, 2009 yılında 8 bin TL iken, 2023 yılında bu rakam 149 bin TL'ye yükseldi. Çalışan başına ortalama katma değer ise 2009 yılında 15 bin TL iken, 2023’te 296 bin TL'ye çıktı. 2023 yılında, KOBİ ölçekleri açısından en yüksek çalışan başına katma değer, orta ölçekli girişimlerde 615 bin TL ile gerçekleşirken, küçük ölçekli girişimlerde bu değer 341 bin TL, mikro ölçekli girişimlerde ise 111 bin TL olarak belirlendi. KOBİ'ler arasında çalışan başına en yüksek personel maliyeti ise yine orta ölçekli girişimlerde 255 bin TL ile görüldü, küçük ölçekli girişimlerde bu rakam 185 bin TL, mikro ölçekli girişimlerde ise 75 bin TL olarak kaydedildi.
Teknoloji Düzeyinde Dağılım
İmalat sanayisindeki KOBİ'ler, teknoloji düzeyine göre sınıflandırıldığında, 2023 yılında KOBİ'lerin yüzde 55,6’sı düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, büyük ölçekli girişimlerde bu oran yüzde 43,6 olarak gerçekleşti. Mikro ölçekli girişimlerin yüzde 56,7’si düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, yüzde 31,9’u orta-düşük teknoloji, yüzde 10,7’si orta-yüksek teknoloji ve yüzde 0,7’si yüksek teknoloji sınıfında faaliyet gösterdi. Küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla yüzde 50,3, yüzde 30,9, yüzde 17,7 ve yüzde 1,1 oldu. Orta ölçekli girişimlerde ise bu oranlar yüzde 49,6, yüzde 29,8, yüzde 19,1 ve yüzde 1,5 olarak belirlendi.
KOBİ'lerin Doğum Oranı ve İstihdam Payı
2023 yılında KOBİ'lerin doğum oranı yüzde 15,3 olarak kaydedildi. Bu oran, 2022 yılında yüzde 16,2 olarak gerçekleşmişti. 2023’te doğan KOBİ girişimlerinin istihdamdaki payı ise yüzde 6,9 oldu. Mikro ölçekli KOBİ’ler için doğum oranı yüzde 16,3 ile en yüksek seviyeye ulaşırken, küçük ölçekli girişimler yüzde 5,4 ve orta ölçekli girişimler ise yüzde 3,8 ile bu oranı takip etti. Doğan girişimlerin istihdam içindeki oranları incelendiğinde, mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 11,7 ile en yüksek olurken, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 3, küçük ölçekli girişimlerin ise yüzde 2 olarak belirlendi.
KOBİ'lerin İhracat ve İthalat Payları
2023 yılında KOBİ'ler, Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 35’ini gerçekleştirirken, ithalatın yüzde 20’sini üstlendi. İhracatta mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 3,4, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 13,2, orta ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 18,4 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 65 olarak gerçekleşti. KOBİ’lerin ihracatının sektörel dağılımı incelendiğinde, yüzde 58,1’i ticaret sektöründe, yüzde 36,7’si sanayi sektöründe gerçekleşti. İthalat açısından ise mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 1,4, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 7,2, orta ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 11,3 olarak kaydedildi. Büyük ölçekli girişimlerin ithalattaki payı ise yüzde 80 oldu.
KOBİ'lerin 2023 yılında gerçekleştirdiği ihracatın coğrafi dağılımına bakıldığında ise, Avrupa ülkelerine yapılan ihracat yüzde 49,3, Asya ülkelerine yapılan ihracat ise yüzde 33,4 oranında oldu. KOBİ’ler tarafından yapılan ithalatın ise yüzde 48,2’si Avrupa ülkelerinden, yüzde 42,6’sı ise Asya ülkelerinden yapıldı. KOBİ'lerin 2023 yılı ihracatında öne çıkan ürünler arasında başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar (yüzde 11,5), giyim eşyası (yüzde 10,9), tekstil ve gıda ürünleri ise yüzde 7,5 oranında yer aldı. İthalatta ise öne çıkan ürünler arasında ana metaller (yüzde 26,2), başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar (yüzde 14), kimyasallar ve kimyasal ürünler (yüzde 12,5) ilk sıralarda yer aldı.
KOBİ'lerin Patent Başvuruları
2023 yılında KOBİ’ler, toplam 1503 patent başvurusu yaptı ve bunlardan 445’i tescillendi. Patent başvurularında en yüksek paya sahip grup, 582 başvuru ve 180 tescille orta ölçekli girişimler oldu. KOBİ’ler, yenilikçi üretim ve ürün geliştirme konusunda önemli bir rol oynamaya devam ediyor.
