Tokat, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış bir şehir. Bölgenin zengin kültürel mirası, geçmişten günümüze izler taşıyor. İşte bu mirasın parçalarından ikisi, Tokat-Niksar karayolu üzerinde gün yüzüne çıkarılıyor.
Gümenek Köyü'ndeki Kaya Mezarı ve Gümenek Türbesi, bölgenin göze çarpan tarihi eserleri arasında yer alıyor. Özellikle M.S. 1-2. yüzyıllara tarihlenen Kaya Mezarı, önemli arkeolojik bulgular barındırıyor.
Tokat-Niksar karayolu üzerindeki Gümenek Köyü'nde, bölgenin önemli arkeolojik mirası olan Kaya Mezarı bulunuyor.
Büyük bir granit kütlesine oyulmuş olan mezarın giriş kapısının altındaki Grekçe kitabede, 'Teofile' isimli bir kadının adı geçiyor. Bu, mezarın M.S. 1-2. yüzyıllara tarihlenmesini sağlıyor.
İki yan yana mezardan oluşan komplekste, Teofile'ye ait daha büyük ve özenli işlenmiş bir mezar bulunuyor. Diğer mezarın ise kime ait olduğu bilinmiyor.
Bölgedeki bir diğer önemli tarihi eser de Gümenek Köyü'ndeki Gümenek Türbesi. Kesin inşa tarihi bilinmeyen türbenin, 15. yüzyılda yapıldığı düşünülüyor.
Kare planlı türbe, Türk üçgeni geçişli kubbeyle örtülü. Kuzey cephesindeki kapıdan girilen yapının diğer cephelerinde de pencereler mevcut. Beden duvarları moloz taşla, geçiş elemanları ve kubbe ise tuğlayla inşa edilmiş.
