Dünyanın önde gelen hava kalitesi izleme kuruluşunun yayınladığı son rapor, Karadeniz Bölgesi'nden dört şehri hava kirliliği konusunda dünya genelinde üst sıralara taşıyor. Yayınlanan son rapor, Tokat, Ordu, Samsun ve Amasya, partikül maddesi (PM2.5) konsantrasyonlarına göre dünyanın en kirli havalı şehirleri arasındaki yerini ortaya koyuyor.
Hava Kirliliğinin Göstergesi: PM2.5 Nedir?
Raporda, PM2.5 olarak adlandırılan ince partiküllerin ölçümü esas alınıyor. PM2.5, çapı 2.5 mikrometre veya daha küçük olan partikülleri ifade ediyor. Bu partiküller, fosil yakıtların yanması, endüstriyel işlemler ve taşıt emisyonları gibi kaynaklardan atmosfere salınıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), yıllık ortalama PM2.5 konsantrasyonu için 5 μg/m³ (mikrogram/metreküp) değerini kılavuz değer olarak belirliyor. Bu eşiğin üzerindeki seviyeler, insan sağlığı için risk oluşturuyor.
Amasya 826. Sırada, Tokat 919'uncu
Amasya, 2023 yılı verilerine göre 25.4 μg/m³ yıllık ortalama PM2.5 konsantrasyonu ile dünya genelinde 826. sırada yer alıyor. Bu değer, Dünya Sağlık Örgütü'nün belirlediği 5 μg/m³ kılavuz değerinin oldukça üzerinde bulunuyor.
İncelenen dört şehir arasında Amasya'yı 23.7 μg/m³ ile Tokat izliyor. Tokat, dünya sıralamasında 919. sırada yer alıyor. Ordu 14.4 μg/m³ yıllık ortalama ile 1836. sırada, Samsun ise 13.4 μg/m³ ile 2031. sırada bulunuyor.
Geçmiş yıllara bakıldığında, Amasya'nın hava kirliliği seviyesinin sürekli artış gösterdiği gözlemleniyor. 2017 yılında 34.0 μg/m³ olan yıllık ortalama PM2.5 değeri, 2022'de 45.5 μg/m³'e yükselmiş durumda.
Dolayısıyla Karadeniz Bölgesi'nden incelenen dört şehir arasında Amasya, hava kirliliği açısından en riskli il konumunda bulunuyor.
Dünyanın En Kirli Şehirlerinden Örnekler
Dünyanın en kirli havalı şehirlerine bakıldığında, Hindistan ve Pakistan'dan bazı yerleşim yerlerinin listenin üst sıralarında yer aldığı görülüyor. Begusarai (Hindistan) 118.9 μg/m³ ile zirvede bulunuyor. Guvahati (Hindistan) 105.4 μg/m³ ile ikinci, Delhi (Hindistan) 102.1 μg/m³ ile üçüncü sırada yer alıyor. Lahore (Pakistan) ise 99.5 μg/m³ ile beşinci sıradadır.
Hava Kirliliğinde Artış Eğilimi Var
Raporda yer alan geçmiş yılların verileri incelendiğinde, Tokat, Ordu, Samsun ve Amasya'da hava kirliliği seviyelerinin giderek arttığı anlaşılıyor. Örneğin Amasya'nın yıllık ortalama PM2.5 değeri, 2017'de 34.0 μg/m³ iken 2022'de 45.5 μg/m³'e yükselmiş durumda. Tokat'ta bu değer 2017'de veri bulunmazken, 2022'de 44.9 μg/m³'e ulaşmış. Benzer artışlar Ordu ve Samsun için de kaydediliyor.
Sağlık Riskleri ve Öneriler
Yüksek seviyedeki hava kirliliği, kalp ve akciğer hastalıkları, kanser, erken ölüm gibi ciddi sağlık risklerine yol açabiliyor. Ayrıca çevre üzerinde de olumsuz etkilere neden oluyor. Uzmanlar, Tokat, Ordu, Samsun ve Amasya gibi şehirlerdeönlemler alınması gerektiğini vurguluyor. Kapsamlı stratejiler arasında şehir planlaması, ulaşım politikaları, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, yeşil alanların artırılması ve toplumsal bilinç yükseltilmesi yer alıyor. Aksi takdirde, sağlık ve çevre maliyetlerinin daha da artması kaçınılmaz oluyor.