Bakanlık, bu yazıyı, Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu’nda belirlenen öncelikli başlıklar doğrultusunda gönderdi.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, Marmara Denizi'nde müsilajın ortaya çıkmasının ardından, 8 Haziran 2021'de bir temizlik çalışması başlatıldı. 7 Temmuz 2021’de deniz temizliği tamamlanmış olsa da müsilajın tekrarlanmaması amacıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Marmara Denizi Eylem Planı’nı hazırladı. Bu plan, Marmara’ya kıyısı olan 7 ilin belediye başkanları tarafından imza altına alındı. Ayrıca, sürecin takibi ve çözüm önerilerinin sunulması amacıyla Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu oluşturuldu.
Müsilajın Temel Nedenleri: Azot ve Fosfor Kirliliği
Eylem planında, müsilajın en önemli sebeplerinden birinin azot ve fosfor kirliliği olduğu vurgulandı. Bu kirliliğin önlenmesi amacıyla, Marmara Denizi Hidrolojik Havzası'nda yer alan atık su arıtma tesislerinin ileri arıtmaya dönüştürülmesi talimatı verildi. Ayrıca, belediyelere kentsel atık su arıtma tesislerinin azot ve fosfor giderimini sağlamaları için uyarılar yapıldı. Çevre Kanunu’na eklenen madde ile, 7 ilin belediyelerinden, ileri atık su arıtma tesisi olmayanların, 6 ay içinde plan hazırlayarak bakanlığa sunmalarının sağlanması istendi. Bu tesislerin kurulması ve işletmeye alınması için 3 yıl süre belirlendi. Ayrıca, atık su gelirinin yarısının bu tesislerin inşası için kullanılacağı, belirtilen amaç dışında herhangi bir harcama yapılmasının engellenmesi hükmü de getirildi.
İleri Arıtma Tesislerinin Dönüşümü Yavaş İlerliyor
27 Haziran 2024 tarihinde, Marmara Denizi Eylem Planı Koordinasyon Kurulu'nun 4. toplantısı yapıldı ve belediyelerden atık su arıtma tesislerinin ileri biyolojik atık su arıtma tesislerine dönüşümü için yer tahsisi, imar planı gibi sorunların giderilmesi istendi. Ancak, 2024 yılı itibarıyla gelinen noktada, Marmara Denizi Eylem Planı’ndaki 22 eylemden 3’ü hayata geçirilmedi. Bu eylemlerden biri de, atık su arıtma tesislerinin ileri biyolojik arıtma tesislerine dönüştürülmesiydi. 2024 yılının sonunda yapılan toplantılarda, ileri biyolojik atık su arıtma tesislerinin dönüşüm oranının sadece %0,7 seviyesinde kaldığına dikkat çekildi.
Bakanlıktan Belediyelere Uyarı
Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu’nun yaptığı değerlendirmede, kirlilik girdisinin azaltılması için belediyelerin taahhüt ettikleri ileri atık su arıtma tesislerini bir an önce tamamlamaları ve denetimlerin sıkılaştırılması gerektiği ifade edildi. Bakanlık, Marmara Denizi'ne kıyısı olan İstanbul, Kocaeli, Bursa, Balıkesir, Tekirdağ Büyükşehir Belediyeleri ile Yalova ve Çanakkale belediyelerine bir uyarı yazısı gönderdi. Yazıda, atık su arıtma tesislerinin ileri arıtmaya dönüşümünde yeterli seviyeye ulaşılamadığı vurgulandı. Bakanlık, söz konusu yazısında, “Havzadaki atık su arıtma tesislerinin ileri arıtmaya dönüşümünde yeterli seviyeye ulaşılamadığı görülmektedir. İş termin planı sunan 169 tesisten yalnızca 42 tanesinde öngörülen çalışmalar tamamlanmıştır. Söz konusu tesislerin kapasitesi düşük olduğundan 2021 yılında %51 olan ileri biyolojik atık su arıtma hizmeti alan belediye nüfusu oranında yalnızca %0,7'lik bir artış olmuştur” denildi. Bakanlık, bu noktada, Marmara Denizi'nde müsilaj gibi çevre sorunlarının bir daha yaşanmaması adına, belediyelerin atık su altyapı yatırımlarını bir an önce hayata geçirmeleri gerektiğini belirtti.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın uyarı yazısının ardından, ilgili belediyelerin belirtilen sürelere ve mevzuata uygun şekilde gerekli altyapı çalışmalarına hız vermeleri bekleniyor. Bu süreç, Marmara Denizi'nin korunması ve müsilajın önlenmesi adına büyük bir önem taşıyor.
