Birleşmiş Milletler ve UNESCO gibi kuruluşların 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamında “herkes için kaliteli eğitim” sağlama amacı, birçok ülkeyi eğitimde fırsat eşitliği yaratmaya yönlendiriyor. Ancak, ekonomik, sosyal ve coğrafi engeller nedeniyle çocukların okula erişiminde hâlâ önemli sorunlar yaşanıyor.
Küresel Eşitsizliklerin Temel Nedenleri
1. Ekonomik Faktörler: Birçok düşük gelirli ülkede çocuklar, ailelerinin maddi yetersizlikleri nedeniyle okula gitmek yerine çalışmak zorunda kalıyor. Ayrıca, bu ülkelerdeki eğitim altyapısının yetersizliği, okulların fiziksel olarak ulaşılabilir olmaması gibi sorunlar eğitime erişimde büyük bir engel teşkil ediyor. Hükümetlerin eğitim bütçelerinin sınırlı olması, öğretmen eksikliği, okul malzemelerinin yetersizliği gibi problemler de özellikle kırsal bölgelerdeki çocukların eğitim alma şansını olumsuz etkiliyor.
2. Cinsiyet Ayrımcılığı: Dünyanın birçok yerinde kız çocuklarının eğitime erişimi erkek çocuklarına göre daha kısıtlı. Bu durum, çocuk yaşta evlilikler, toplumsal cinsiyet rolleri ve kültürel normlar gibi faktörlerden kaynaklanıyor. Özellikle Güney Asya ve Sahra Altı Afrika bölgelerinde, kız çocuklarının okula gitme oranları hala oldukça düşük. Ancak, bu durumu iyileştirmek için sivil toplum kuruluşları ve hükümetlerin iş birliğiyle cinsiyet eşitliği hedefleniyor.
3. Coğrafi Zorluklar: Kırsal ve uzak bölgelerde yaşayan çocuklar için okula erişim, uzun mesafeler, güvenlik sorunları ve ulaşım eksiklikleri nedeniyle zorlaşıyor. Bu özellikle, dağlık alanlarda, çöl bölgelerinde veya sık ormanlık alanlarda yaşayan çocuklar için ciddi bir engel oluşturuyor. İnternet erişiminin kısıtlı olduğu bu bölgelerde dijital eğitim olanakları da sınırlı kalıyor.
Eşitsizlikleri Azaltmaya Yönelik Küresel Çabalar
1. Dijital Eğitim Fırsatlarının Yaygınlaştırılması: Pandemi süreciyle birlikte çevrimiçi eğitime olan ilgi arttı ve birçok ülke, dijital teknolojileri kullanarak eğitimde fırsat eşitliği sağlamaya odaklandı. Eğitimde dijital dönüşüm, özellikle internet erişimi sağlanabilen bölgelerde çocukların öğrenim fırsatlarını artırsa da, hâlâ dijital uçurum nedeniyle tüm öğrencilere ulaşmak mümkün olmuyor. Ancak UNESCO ve UNICEF gibi kuruluşlar, internet erişimini genişletmek ve düşük maliyetli dijital cihazlar sağlamak amacıyla projeler geliştiriyor.
2. Ücretsiz ve Zorunlu Eğitim Politikaları: Birçok ülke, temel eğitimin zorunlu ve ücretsiz olmasını sağlayarak eğitime erişimde eşitlik sağlamak için çaba gösteriyor. Hükümetler, eğitimin ailelere maddi yük olmaması için ders kitaplarını ve okul malzemelerini ücretsiz hale getirme çalışmaları yaparken, okul harçlarını kaldırarak çocukların eğitim hayatına daha kolay adım atmasını sağlıyor.
3. Kız Çocuklarının Eğitime Katılımını Destekleyen Programlar: Kız çocuklarının eğitime katılım oranını artırmak için çeşitli programlar geliştiriliyor. Örneğin, okul çağındaki kız çocuklarının okula gitmesini teşvik eden burslar, toplumsal farkındalık kampanyaları ve yerel halkın bu konuda bilinçlendirilmesi gibi projeler, birçok kız çocuğunun eğitim hayatına devam etmesine yardımcı oluyor. Sivil toplum kuruluşları ve hükümetler, özellikle cinsiyet eşitliğine odaklanan projelerle kız çocuklarının eğitime katılımını artırmaya çalışıyor.
4. Uluslararası Fon ve Destek Programları: Birçok ülke, düşük gelirli bölgelerdeki eğitim projelerine fon sağlamak amacıyla uluslararası kuruluşlarla iş birliği yapıyor. Dünya Bankası ve çeşitli kalkınma örgütleri, düşük gelirli ülkelerdeki eğitim projelerini destekleyerek, eğitimde fırsat eşitliği sağlanmasına katkıda bulunuyor. Bu fonlar, okul inşaatlarından öğretmen eğitimine kadar geniş bir yelpazede kullanılıyor.
Sonuç: Hedefe Ne Kadar Yaklaşıldı?
Küresel çabalara rağmen, eğitimde erişim eşitsizliklerinin tamamen ortadan kalkması için daha kat edilmesi gereken uzun bir yol var. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde ekonomik kaynakların yetersizliği, toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ve altyapı sorunları, eğitimde fırsat eşitliğine ulaşmanın önündeki en büyük engeller arasında bulunuyor. Bununla birlikte, eğitimde erişim eşitsizliklerinin azaltılması konusunda dünya genelinde artan bilinç ve yapılan yatırımlar umut verici bir tablo çiziyor.
Birleşmiş Milletler, 2030 yılına kadar her çocuğun kaliteli eğitime erişim sağlamasını hedefliyor. Bu hedef doğrultusunda dünya çapında sürdürülen projeler, eğitimde erişim eşitsizliklerini azaltmak için kritik bir rol oynuyor. Ancak, uzun vadede kalıcı bir çözüm sağlanması için hükümetlerin ve sivil toplum kuruluşlarının birlikte çalışması, eğitimi her çocuğun hakkı olarak gören bir dünya inşa edilmesine katkı sağlayabilir.
