Kazı Başkanı Doç. Dr. Adnan Baysal, “Canhasan 3, çanak çömleksiz dönemine ait olup, Çatalhöyük kültürünün temelini atan yerleşimlerden biri olabilir,” dedi.
Alaçatı köyündeki Canhasan Höyükleri (I, II ve III), 1950'lerde Dr. David French’in öncülüğünde yapılan yüzey çalışmalarıyla arkeoloji dünyasına kazandırılmıştı. 1960'larda başlayan kazılar ise on yıl sürmüştü. 2022 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Adnan Baysal’ın başkanlığında yeniden başlatılan kazı çalışmaları devam ediyor.
Türkiye Arkeolojisinin Kronolojisini Şekillendiriyor
Doç. Dr. Baysal, “Kazı çalışmalarımız, özellikle Canhasan 1’in kalkolitik ve neolitik tabakalara sahip olduğunu ve Canhasan 3’ün çanak çömleksiz bir kültüre ait olduğunu ortaya koydu. Bu çalışmalar, Türkiye arkeolojisinin kronolojisini ortaya koyarak, Çatalhöyük ile birlikte önemli bir veri sunuyor,” şeklinde konuştu.
Suların Çekilmesiyle Kurulan Yerleşim Alanı
Canhasan Höyüğü’nün, eski su seviyelerinin çekilmesiyle yerleşim yeri haline geldiğini belirten Baysal, “Konya Ovası'nın 14 bin yıl önce tamamen suyla kaplı olduğunu biliyoruz. Zamanla su seviyeleri alçaldı ve bölgede sular çekilerek yerleşim alanı oluşturuldu,” dedi.
Çatalhöyük Kültürünün Temelini Atan Yerleşim
Elde edilen bulgulara göre, Canhasan 3, Çatalhöyük'ten 750 yıl daha önce kuruldu. Baysal, “Anadolu'da genelde üst üste kurulan höyük sisteminin aksine, yatay höyükleşme sistemi burada görülüyor. Canhasan, özellikle bu sistem nedeniyle dikkat çekiyor. Bölgedeki yaşam alanları, zeytin ağaçları ve taze su kaynaklarıyla çok uygun bir ortam sunuyor,” diye belirtti.
Hayvan Evcilleştirme Sürecinin İzlerini Taşıyor
Kazı bulguları, çanak çömleksiz neolitik dönemde taş ve obsidiyen aletlerin kullanıldığını, avcılığa yönelik bir ekonomik model izlendiğini ve yavaş yavaş bitkiler ve hayvanların evcilleştirilme sürecinin başladığını gösteriyor.
Evlerin Boyanması ve Nem Yalıtımı
Evlerin duvarlarında kırmızı ve portakal renkli boyaların kullanıldığını ifade eden Baysal, “Evler kireçle yalıtılmış ve tabanlarda alçı benzeri sert bir malzeme kullanılmış. Bu, dönemin teknolojisine işaret eden önemli bir uygulama,” dedi. Bu boyama ve yalıtım tekniklerinin, Canhasan 3’ü özel kıldığını vurguladı.
Baysal, Canhasan 3’ün sadece tarih öncesi yaşamı aydınlatmakla kalmayıp, aynı zamanda dönemin çevresel ve kültürel yapısını da yansıttığını belirtti.