Hızla değişen kentler, geçmişten gelen değerlerini kaybetme riski ile karşı karşıya. Tokat da bu dönüşümün etkisinde kalan illerden biri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi'nden Doç. Dr. Hüseyin Mertol ve Yüksek Lisans Öğrencisi Berna Arıkan, Tokat'ın kent belleğinin giderek silinmesine dikkat çekmek amacıyla "Belleklerden Silinmeden Tokat" başlıklı bir araştırma gerçekleştirdi.
Kent Belleği ve Tokat
Kentler, insanoğlunun tarihsel gelişiminde önemli bir dönüm noktası. Kent kimliğini şekillendiren doğal, beşeri ve yapay unsurlar bulunuyor. Özellikle kentlerde yaşayan insanların kent ile kurdukları bağ, kent belleğinin oluşmasında belirleyici rol oynuyor.
Kent belleği, kentin geçmişten günümüze tarihinin yeniden hatırlanmasıyla ilişkili bir süreç. Geçmişten gelen izler, kent belleğini oluşturuyor. Ancak kentlerin hızlı dönüşümü, bu belleğin giderek zayıflamasına neden oluyor.
Tokat, Orta Karadeniz Bölgesi'ndeki tarihi ve kültürel mirası ile öne çıkan bir kent. Ancak küreselleşmenin hızlı etkisiyle Tokat da büyürken dönüşüyor. Bu dönüşüm sürecinde kentin geçmişten gelen bellek ögeleri giderek yok oluyor.
"Belleklerden Silinmeden Tokat" Araştırması
Doç. Dr. Hüseyin Mertol ve Yüksek Lisans Öğrencisi Berna Arıkan'ın yürüttüğü bu araştırmanın amacı, Tokat'ta yaşayan yaşlı bireylerin kent belleğini incelemek, mekân ve bellek arasındaki ilişkiyi değerlendirmek ve kentin hafızasında kalan öğeleri ortaya çıkarmaktı.
Nitel yöntemlerin kullanıldığı çalışmada, Tokat'ta yaşayan 65 yaş üstü bireylerle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirildi. Elde edilen bulgulara göre:
- Tokat kent merkezinde, değişim hızı yavaş olsa da, bazı geçmiş bellek ögeleri silinmiş, bazıları işlev değişikliğiyle devam ediyor, bazıları ise gelecekte tamamen kaybolacak.
- Yaşlı bireylerin belleklerinde kalan Tokat'ın eski mekânları, kentin kimliğini yansıtan önemli unsurlar. Ancak bu mekânlar giderek kentsel dönüşüm baskısı altında.
- Kent merkezindeki değişim, yaşlı bireylerin kent belleğini olumsuz etkiliyor. Alışkın oldukları mekânların kaybolması, onlar için kentin kimliğinin de kaybolması anlamına geliyor.
Araştırmanın Önemi ve Sonuçları
Hızla değişen kent yapısı karşısında Tokat'ın kent belleği giderek zayıflıyor. Yaşlı bireylerin kent belleğinde kalan mekânsal unsurların korunması ve yaşatılması, kentin kimliği için önemli.
Araştırma, Tokat'ın geçmişten gelen değerlerinin korunması konusunda farkındalık yaratması açısından önem taşıyor. Elde edilen bulgular, kent planlamacıları, kentsel dönüşüm projeleri ve koruma çalışmaları için yol gösterici olabilir.
Kentsel dönüşüm projelerinde, Tokat'ın geçmişten gelen kimliğini yansıtan mekânsal unsurların göz ardı edilmemesi gerekiyor. Aksi takdirde, kentin geçmişten gelen sesi giderek zayıflayacak ve Tokat, kendine özgü kimliğini kaybetme riski ile karşı karşıya kalacak.
Doç. Dr. Hüseyin Mertol, araştırmanın sonuçlarını şöyle değerlendiriyor: "Tokat kent merkezinde, değişim hızı yavaş olsa da, bazı geçmiş bellek ögeleri silinmiş, bazıları işlev değişikliğiyle devam ediyor, bazıları ise gelecekte tamamen kaybolacak. Yaşlı bireylerin belleklerinde kalan Tokat'ın eski mekânları, kentin kimliğini yansıtan önemli unsurlar. Ancak bu mekânlar giderek kentsel dönüşüm baskısı altında. Kent merkezindeki değişim, yaşlı bireylerin kent belleğini olumsuz etkiliyor."
Yüksek Lisans Öğrencisi Berna Arıkan da şunları söylüyor: "Hızla değişen kent yapısı karşısında Tokat'ın kent belleği giderek zayıflıyor. Yaşlı bireylerin kent belleğinde kalan mekânsal unsurların korunması ve yaşatılması, kentin kimliği için önemli. Kentsel dönüşüm projelerinde bu husus dikkate alınmalı."
